Osobliwości południowotyrolskie we współczesnej prozie włoskiej: na przykładzie powieści Eva dorme Franceski Melandri

Artykuł porusza zagadnienie obecności Południowego Tyrolu we współczesnej literaturze
włoskojęzycznej. Autorka stara się pokazać, w jaki sposób poszczególne cechy
charakterystyczne dla alpejskiej prowincji zostały zrealizowane w powieści Eva dorme
Franceski Melandri (2011). Wśród omówionych problemów znalazły się: kwestia wielojęzyczności
regionu, brak zrozumienia między poszczególnymi grupami etnicznymi oraz
relacje z przybyszami spoza prowincji, stereotypy i wzajemne uprzedzenia oraz prawnie
narzucone rozdzielenie grupy włosko- i niemieckojęzycznej. Powieść, ze względu na poruszaną tematykę, jest ciekawą i oryginalną pozycją na włoskim rynku wydawniczym, można w niej jednak dostrzec zachowawczy sposób przedstawiania lokalnej tożsamości regionalnej oraz aspiracje dydaktyczne, służące przybliżeniu włoskiemu czytelnikowi mało znanej części kraju.

Apulia, region do odkrycia. Podróż z Kazimierą Alberti

Celem artykułu jest prezentacja utworu Kazimiery Alberti Segreti di Puglia (Tajemnice/
Sekrety Apulii), który został opublikowany w ramach drugiego tomu serii zatytułowanej
Italia celebre e sconosciuta (Włochy Znane i Nieznane). Podążając za Alberti, odkrywamy
w jej relacji z podróży niektóre sekrety ziemi apulijskiej mało znane nie tylko cudzoziemcom,
lecz również włoskiemu czytelnikowi. Autorka zachwyca się architekturą, zabytkami,
krajobrazem apulijskim, ponadto przedstawia w szczegółach życie codzienne, zwyczaje, tradycje, a także po mistrzowsku wprowadza czytelnika w historię regionu, wzbogaconą o mity i legendy. Utwór Kazimiery Alberti jest doskonałym zaproszeniem do odkrycia tego fascynującego, choć mało znanego regionu.

„Arystokraci nędzy”, czyli Kazimiery Alberti opowieść o odrzuconych

Często w swojej twórczości pochylała się nad zapomnianymi, zepchniętymi na marginesy społecznej świadomości ludźmi, opisywała z naturalistyczną precyzją i społecznikowskim zacięciem miejską i wiejską nędzę, dawała głos niemym i sama w ciągu niespełna kilku, kilkunastu lat została niemal zupełnie zapomniana – mimo wielu kontrowersji, jakie kiedyś wzbudzała. Kazimiera Alberti, bo o niej mowa, była jedną z wielu znanych, ale raczej drugorzędnych pisarek dwudziestolecia międzywojennego. I choć nie wywarła dużego wpływu na rozwój literatury polskiej, nie można jej odmówić świetnego zmysłu obserwacji, co najmniej kilku udanych poetyckich i prozatorskich prób, wielu świetnych przekładów z czeskiego i bułgarskiego oraz ogromnej pracy włożonej w rozwój życia kulturalnego na Podbeskidziu.

Na fundamencie braku Ghetto potępione czytane na nowo*

Najistotniejszym powodem, dla którego obok powieści Kazimiery Alberti Ghetto potępione przechodzę nieobojętnie, są pułapki oczywistości. Konkretnie zaś implikacje nieporozumienia uchwycone na płaszczyźnie: intencja autorska – krytyka (por. np. Magiera 2010: 131–146). I nie trzeba, jeszcze nie w tym momencie, wprawiać w ruch działań strategicznych, odrzucających, głosem Nancy K. Miller, doświadczanie lektury w kategoriach mimesis, by wskazać w procesie pierwotnej recepcji książki ewidentne uproszczenia i przemilczenia.

Drżący głos poetki

Kim była Kazimiera Alberti? A może: kim jest? A jeśli czas przeszły narzuca się jako pierwszy, to dlaczego tak się dzieje? Są nazwiska, nazwy i terminy, które w naszej świadomości trafiają w kompletną pustkę powiązań – nie wiemy, z czym je łączyć, do czego dopasować, jak uszeregować. Tak jest również z Kazimierą Alberti. Usłyszane po raz pierwszy nazwisko nie mówi nic.Jest pustą nazwą. Nie pomaga również etykieta dodatkowa: poetka – bo nigdy nie czytało się jej wierszy. Tym bardziej na dźwięk kolejnych „podpowiedzi”, kim mogła być owa kobieta, szeroko otwiera się oczy: mieszkanka przedwojennej Białej Krakowskiej, organizatorka życia kulturalnego w tymże mieście, znawczyni mody, przyjaciółka Witkacego, znajoma najwybitniejszych pisarzy dwudziestolecia, żona starosty bialskiego i żołnierza AK, w końcu – emigrantka. Podręczniki i opracowania literatury polskiej XX wieku milczą na jej temat, istnieje kilka wzmianek w publikacjach mniejszej rangi.